‘De TFN is de Nederlandse tak van de Turkse rechtse nationalistische partij MHP’

De rechtse ‘Partij van de Nationalistische Beweging’, de MHP, werd eind jaren zestig opgericht door Alparslan Türkeş. Jarenlang was de partij een factor in de Turkse politiek. Na de militaire coup van 1980 werd de MHP, samen met andere politieke partijen verboden, om in de tweede helft van de jaren tachtig op het toneel terug te keren nadat de militairen een geleide democratie hadden geïnstalleerd. Türkeş leidde de partij tot aan zijn dood in 1997. Hierna kwam de MHP onder leiding van Devlet Bahçeli te staan, die tot op heden de voorman is. Tussen 1997 en 2001 vormde de partij een regeringscoalitie met de linkse en sociaaldemocratische DSP van Bülent Eçevit en de kleinere, eveneens progressieve, Democratische Partij. In de jaren na de komst van Recep Tayyip Erdoğan heeft de MHP geregeld parlementaire steun aan hem gegeven, maar dan wel met een kritische houding.

De MHP is een belangrijke speler in de Turkse politiek die bij parlementsverkiezingen tussen tien en vijftien procent van de kiezers achter zich krijgt. De TFN heeft geen connectie met de MHP, niet juridisch en niet formeel. We zijn dan ook niet de ‘Nederlandse tak’ van deze rechtse partij in Turkije. Wel vinden wij binnen de achterban van de MHP veel gelijkgestemden. Dat komt door de ideologie van partijoprichter Türkeş, waar de TFN een deel van haar inspiratie uit put. Ook komen er soms sprekers van de MHP langs op bijeenkomsten van TFN. Maar dat is toegestaan. Het is net zo toegestaan als dat er soms politici van de Turkse progressief-seculiere partij CHP bij de Nederlands-Turks linkse organisatie HTIB komen en er politici van de pro-Koerdische partij HDP bij Turks-Koerdische clubs in Nederland op bezoek komen.

En dat Turken of mensen uit de Turkse wereld de grijze wolvengroet maken, maakt hen nog geen MHP’ers laat staat dat ze enige formele connectie hebben met deze partij in Turkije.
Lees hieronder meer over Türkeş leer en beweging.

Over Türkeş en de idealisten

Alperslan Türkeş was een Turkse nationalist die Atatürk als zijn grote voorbeeld nam. Zijn nationalisme berustte niet op raciale of etnische kenmerken, maar op cultuur, taal, gewoonten en gevoelens. Dat ‘positieve nationalisme’ was verbindend en was verre van het (extreme) nationalisme van wat men in het westen kent. Türkeş verafschuwde dan ook alle vormen van dictatoriaal en etnisch georiënteerde gedachten zoals het fascisme, racisme en nazisme. Hij kwam op voor de Turken en ging uit van een positieve vorm nationalisme, waarin je trots mag zijn op je land, cultuur, taal en gewoonten.

Het Turkisme van Atatürk vormt de basis van de leer van Türkeş. ‘Ons begrip van Turkisme en nationalisme berust op morele gronden’, schreef Türkeş. ‘Vanuit dit oogpunt is iedereen die zich bewust is van het Turks zijn en oprecht zegt: ‘Ik ben een Turk’, een Turk.’ Binnen het Turkisme en alles dat met het Turks zijn te maken heeft, geloven we niet in perverse maatstaven, vond hij. Met ‘perverse maatstaven’ doelde hij op onderscheid naar levensbeschouwelijke visies, geografie en laboratoriumracisme. Het ridiculiseren van andere volkeren en het antropologische racisme brengen de wereldvrede in gevaar en vallen dan ook buiten de idealen van het Turkse nationalisme.

De volgelingen van Türkeş worden in en buiten Turkije vaak als de idealisten – ülkücüler – aangeduid. In die zin vallen velen binnen de achterban van TFN onder deze noemer, maar zeker niet allemaal, want wij staan open voor iedereen, Turks en niet-Turks. Hoe dan ook, in zijn tijd creëerde Türkeş een maatschappelijke visie: de ideologie van de Negen Lichten – Dokuz Işık. Het is een doctrine die op veel punten lijkt op de basisprincipes van Kemal Atatürk die hij in 1931 in het partijprogramma van zijn partij CHP uiteen heeft gezet. Kort gezegd komt het bij Türkeş’ ideologie neer op negen sub-visies waarmee hij de samenleving van handvaten voor de toekomst wilde voorzien. Toen hij het opschreef, was de Koude Oorlog in volle gang. Zodoende dat het stuk veel nadruk legt op het gevaar van het communisme en waar nodig aandacht besteedt aan Turken die door een communistisch juk werden onderdrukt.

Het is niet zo dat Türkeş’ aanhangers de Negen Lichten als basis zien voor hun idealen of handelen. Ook hebben de meesten het boek niet uit het hoofd geleerd. Het werk is eerder een praktische leidraad en het is flexibel genoeg om met de tijden mee te gaan. Het is ooit uitgebracht om houvast te geven in de ideeënstrijd ten tijde van de Koude Oorlog, die juist ook in Turkije woedde: in de jaren zestig en zeventig stonden links en rechts in het land voortdurend tegenover elkaar.