Geschiedenis van de Turkse Federatie Nederland
De Turkse Federatie Nederland (TFN) is als organisatie in 1995 opgericht, maar kent als beweging in Nederland een langere geschiedenis. Wij vinden het belangrijk om daarover te vertellen, zodat duidelijk wordt waar wij als beweging en federatie vandaan komen. Op deze pagina vind je de chronologie van onze organisatie in Nederland.
De basis van TFN vindt zijn oorsprong in het romantische Turkse nationalisme, waarvan politicus Alparslan Türkeş in de tweede helft van de twintigste eeuw in Turkije de roerganger was. Hij richtte eind jaren zestig de rechtse ‘Partij van de Nationalistische Beweging’ (MHP) op en kwam met de visie van de Negen Lichten – Dokuz Işık. Daarin gaat het om Turks nationalisme, waarbij niet raciale of etnische kenmerken, maar juist cultuur, taal, gewoonten en gevoelens een rol spelen.
De volgelingen van Türkeş worden in en buiten Turkije vaak als de idealisten – ülkücüler – aangeduid. In die zin vallen veel mensen binnen de achterban van TFN onder deze noemer, maar zeker niet allemaal, want wij staan open voor iedereen, Turks en niet-Turks. De geschiedenis van onze beweging en organisatie in Nederland tref je hieronder aan. Deze is te onderscheiden in vier fases. De laatste daarvan loopt nog steeds.
Gastarbeiders (1963-1976)
Met het verdrag dat Den Haag en Ankara in 1963 sloten, konden er gastarbeiders vanuit Turkije naar Nederland komen. Ze kwamen vaak op tijdelijke contracten om laaggeschoolde arbeid te verrichten op plekken zoals fabrieken en havens. Met de jaren groeide het aantal jonge Turkse mannen en werden veel contracten verlengd. De meesten stuurden het goed verdiende geld naar huis en onderhielden zo hun gezinnen, maar veel gastarbeiders hadden ook het idee om ooit ‘terug te gaan’ en in hun dorp of stad een huis te bouwen of kopen.
De jaren verstreken en stilaan waren de gastarbeiders steeds minder ‘gast’ en werden ze steeds meer onderdeel van de Nederlandse samenleving. Het idee om terug te gaan raakte meer op de achtergrond, juist ook omdat de Nederlandse regering begin jaren zeventig gezinshereniging toestond. Daardoor kwamen moeders, zonen en dochters over naar Nederland en ontstonden er overal in het land kleine Turkse gemeenschappen. Zij zouden uiteindelijk de Turkse gemeenschap gaan vormen met een eigen infrastructuur van winkels, koffiehuizen, cultuurgebouwen, voetbalclubs en gebedshuizen.
De eerste Idealisten (1976-1995)
Aanhangers van Türkeş stichtten in 1976 in Rotterdam een eerste organisatie in Nederland: de Idealistische Arbeiders Vereniging. Deze werd na een paar jaar ontbonden. Er waren vervolgens verschillende opvolgers die allemaal ter ziele gingen. Wel bleven de idealisten zichzelf organiseren en elkaar ontmoeten op lokaal niveau in gemeenten waar relatief veel Turken woonden. Er was behoefte aan één overkoepelende organisatie die de belangen van de groep kon behartigen.
Om aan deze behoefte te voorzien werd op 22 september 1982 de Nederlandse Federatie van Turkse Verenigingen in Nederland (HTDF) gesticht, een voorloper van TFN. Gaandeweg werd deze organisatie het doelwit van de Turkse politiek. Zo vond er vier jaar later een congres in Rotterdam plaats met bestuurders en parlementariërs van de in Turkije opkomende Moederlandpartij (ANAP) van Turgut Özal. Zij wilden de HTDF onder controle krijgen. De achterban was hier fel op tegen en weigerde Türkeş los te laten. Omdat er geen MHP’ers maar ANAP’ers waren, viel te concluderen dat het HTDF-bestuur aan het flirten was met de partij van Özal. Het congres van 1986 verliep chaotisch en werd stilgelegd. Daarna was het snel afgelopen met die organisatie.
Oprichting en tegenwerking (1995-2012)
De Turkse nationalisten in Nederland waren stil geworden en inmenging van andere politici dan Türkeş had tot chaos geleid. Sommige bestuurders van het voormalige HTDF zouden later ook in andere organisaties hun rol laten zien. In West-Duitsland was wel met succes een koepelorganisatie opgericht. Op aangeven van deze ‘moederorganisatie’ in Frankfurt brak in de jaren negentig het moment aan voor een nieuwe overkoepelende federatie.
In 1995 werd de Turkse Federatie Nederland (TFN) officieel opgericht, maar dan wel op dezelfde grondbeginselen als voorloper HTDF. Deze nieuwe koepel kon wel rekenen op een gemotiveerde achterban, al kostte het veel tijd en energie om die in beweging te krijgen. Het was tenslotte negen jaar geleden dat het laatste congres van HTDF was mislukt. Verschillende organisaties uit het hele land kwamen bijeen en gaven groen licht voor de nieuwe vereniging. Op 15 maart 1995 werd er een oprichtingsvergadering gehouden waarbij 27 organisaties aanwezig waren en op 7 oktober 1995 vond in de Houtrusthallen in Den Haag het eerste congres plaats.
Tegenstanders van TFN roerden zich met name in de tweede helft van de jaren negentig, door de organisatie af te schilderen als ‘de Grijze Wolven’ en door de club en zijn achterban als Turks extreemrechts neer te zetten. De achterban en sub-organisaties van TFN zouden ‘gewelddadig’ zijn, ‘aanslagen plegen’ en zich bezig houden met ‘criminele activiteiten’. Lees meer hierover op onze pagina over de ‘Tien grootste fabels’ over TFN. Met de jaren bleek hiervan niks waar te zijn, maar door het foute frame en verkeerde berichtgeving heeft onze organisatie vaak te maken gehad met tegenwerking, vooroordelen en verkeerde aannames. Het toenmalige hoofdbestuur hield er ook geen actief beleid op na om in de media op te treden of zelf met autoriteiten in gesprek te blijven. Pas vanaf 2004 sloeg een ander bestuur een andere weg in.
Middenin de maatschappij (2012-Heden)
Met de komst van een nieuw TFN-hoofdbestuur, in 2012, werd een nieuwe koers ingezet. Ten eerste werd er gekozen voor een blijvende, opbouwende dialoog met de Nederlandse autoriteiten. Gezagsdragers zoals burgemeesters, wethouders, ministers en staatssecretarissen werden opgezocht ter kennismaking, maar ook om een blijvende band mee op te bouwen. Dit gebeurde om de bestaande vooroordelen en verkeerde frames te beslechten, maar ook om constructief te werken naar oplossingen in de praktijk en op locatie. Inmiddels had de TFN al meer dan twintig aangesloten sub-organisaties in heel Nederland onder zijn paraplu. Het hoofdbestuur komt voor hun belangen op en wil dat zij participeren in hun lokale samenleving.
Onder leiding van de huidige TFN-voorzitter en zijn medebestuursleden werd gekozen voor een koers die staat voor ‘middenin de maatschappij’. Wij willen niet langer langs de zijlijn staan en behandeld worden alsof we extremisten zijn. Waar eerst in overheidskringen nog werd gesproken van ‘Turks extreemrechts’ en onze organisatie ten onrechte werd gemonitord door de diensten, is daar sinds 2003 al geen sprake meer van, onder andere omdat bleek dat TFN geen gevaar vormt voor de democratische rechtsorde en samenleving. Wij willen juist opbouwen, samenwerken en een bijdrage leveren aan Nederland. We staan open voor iedereen die onze uitgestoken hand aanneemt.
Hiernaast werkt TFN samen met andere Turkse culturele en religieuze organisaties om de belangen van onze achterban in de polder te behartigen. Het in 2021 opgerichte Platform Turkse Nederlanders (PTN) is daar een voorbeeld van. Een ander voorbeeld waar wij actief binnen zijn, is het contactorgaan Moslim en Overheid (CMO). Daarbij zijn niet alleen organisaties van Turkse, maar onder meer ook van Marokkaanse origine aangesloten. Het CMO werkt niet alleen samen met de Nederlandse overheid, maar is ook actief in interreligieus verband, waaronder binnen het Overlegorgaan Joden, Christenen en Moslims. Via deze weg wil TFN zijn steentje bijdragen in een Nederlandse samenleving waarin verschillende groepen in harmonie en met respect met elkaar leven. Ook staat TFN open voor een ieder die met ons constructief wil spreken en/of samenwerken. Kortom: middenin de maatschappij.