Oeigoeren, wie zijn ze en waarom komt TFN voor hen op?

De Oeigoeren zijn een bevolkingsgroep in de Volksrepubliek China van Turkse afkomst. Het is uitgerekend deze groep die wordt onderdrukt door het regime in Peking, onder meer via strafkampen en etnische zuiveringen. De Turkse Federatie Nederland trekt zich het lot van de Oeigoeren aan, maar waarom? Op deze pagina treft u allerlei informatie daarover.

Waar wonen Oeigoeren?

De Oeigoeren vormen een bevolkingsgroep met een Turkse taal, het Oeigoers, die voornamelijk in het westen van China woont. De Chinezen noemen dit de regio Xinjiang, maar in de Turkse wereld spreekt men van de regio Oost-Turkestan, omdat dit regio deel uitmaakt van het historische Turkestan dat zich over Centraal-Azië uitstrekt. In deze regio maken de Oeigoeren circa 45 procent van de bevolking uit. Dit komt neer op een bevolkingsomvang van twaalf miljoen mensen, wat vergelijkbaar is met het aantal inwoners van België en Luxemburg samen.

Wat is de oorsprong van de Oeigoeren?

De meeste historici zijn van mening dat de groep die nu ‘Oeigoeren’ wordt genoemd, afstamt van een aantal Turkse volkeren, waaronder de oorspronkelijke Oeigoeren die in het gebied van het huidige Mongolië hebben gewoond. Die groep mensen veroverde het Rijk der Göktürken en stichtte omstreeks het midden van de achtste eeuw het Oeigoerse Rijk, dat later zou worden vernietigd. De Oeigoeren verspreidden zich vervolgens over Centraal-Azië en Turkestan.

Waren de Oeigoeren ooit zelfstandig?

Ten tijde van de Chinese Burgeroorlog stichtten in 1933 Oeigoerse nationalisten de Eerste Oost-Turkestanse Republiek, die ongeveer zeven maanden heeft bestaan. Later werd de tweede republiek gesticht, welke een langer leven beschoren was. Deze republiek bestond van 1944 tot 1949, het jaar waarin Mao Zedong de burgeroorlog beslechtte in zijn voordeel en de Volksrepubliek China stichtte. Het communistische regime verklaarde het gebied waarin de Oeigoeren woonden tot Xinjiang.

Hoe verging het Oeigoeren in de Volksrepubliek?

Het beleid van Peking is na 1949 op gericht geweest om aan volksplanting van Han-Chinezen uit het oosten te doen. Deze mensen moeten het gebied van de Oeigoeren ‘ver-chinezen’ en er zo voor zorgen dat deze oorspronkelijke bevolkingsgroep wordt verdrukt en een minderheid wordt. Tegelijkertijd werd de religie van de Oeigoeren, de islam, door de communisten onderdrukt. Ook heeft het Oeigoers er geen officiële status. In 1947 woonden er in het gebied nog 220.000 Han-Chinezen en drie miljoen Oeigoeren.

Komen Oeigoeren voor hun rechten op?

Door de ontstane spanningen als gevolg van het beleid van Peking en als reactie op de onderdrukking zijn vanaf 1990 tientallen schermutselingen geweest met het communistische regime. Dit werd weer beantwoordt met zware repressie van de Chinese staat. De achtergrond en oorzaak van die spanningen hebben voor een deel te maken met beperkingen op religieus gebied, maar zeker ook met andere onvrijheden zoals culturele manifestatie en taalkundige uitingen. Desondanks blijft een groep Oeigoeren strijden voor hun ideaal: vrijheid.

Hoe worden Oeigoeren tegenwoordig onderdrukt?

Om er zeker van te zijn dat de Oeigoeren geen kans maken op meer autonomie en/of een nieuwe onafhankelijke staat, heeft het regime in Peking het anti-Oeigoeren-beleid in de afgelopen jaren opgevoerd. Honderdduizenden Oeigoeren worden opgesloten in zogenoemde internerings- en ‘heropvoedingskampen’, waardoor gezinnen en families uit elkaar worden gerukt. De mensenrechten worden grootschalig geschonden. Terwijl veel Oeigoeren ‘verdwijnen’ en spoorloos zijn, worden er massaal Han-Chinezen naar dit gebied overgeplaatst.

Waarom worden Oeigoeren bedreigd?

Oeigoeren mogen van Peking niet als zodanig bestaan. Dat wil zeggen: ze mogen er wel zijn, maar ze mogen zich niet als Oeigoeren uiten. Eigenlijk worden ze getolereerd zolang ze zich aanpassen. Wie daar niet in mee wil gaan, wordt vroeg of laat door de autoriteiten gestraft en verder onderdrukt. Hoe meer Han-Chinezen in het gebied komen wonen, hoe kleiner de groep Oeigoeren wordt en hoe moeilijker zij zich sociaal en cultureel kunnen organiseren. Ook zijn inmiddels straatnaamborden en plaatsnamen van en in Oeigoerse dorpen verchineest. Culturele en religieuze verwijzingen naar de Oeigoeren worden zo weggegumd.

Wat is het toekomstbeeld voor de Oeigoeren?

Als het zo doorgaat en niemand de Oeigoeren helpt, dan gaat op termijn een belangrijk en oorspronkelijk deel van de Turkse wereld verloren. De prachtige taal, cultuur en geschiedenis van de Oeigoeren verdwijnt dan, om nooit meer terug te keren. Mensenlevens en sociale verbanden worden verwoest. Het leed onder de Oeigoeren is groot en zal alleen maar toenemen. Hetzelfde geldt voor weerstand, waardoor er eindeloos geweld in de provincie kan ontstaan. Ook Han-Chinezen zullen hier het slachtoffer van worden.

Wat moet er met de Oeigoeren gebeuren?

De Chinese overheid moet inzien dat het beter af is als het de Oeigoeren rechten en autonomie geeft. China zegt een meervolkerenstaat te zijn, maar minderheden zoals de Oeigoeren en Tibetanen worden onderdrukt en niet erkend. Als het regime in Peking zijn beleid niet aanpast, kunnen er spanningen ontstaan die tot onnodig bloedvergieten en geweldsuitbarstingen kunnen leiden. Als het Chinese beleid rond erkenning en rechten niet verandert, zal er altijd gestreden worden voor een onafhankelijk Oost-Turkestan.

Waarom komt TFN voor de Oeigoeren op?

TFN is een Nederlandse organisatie die opkomt voor onderdrukte en Turkse volkeren wereldwijd en zo ook voor de Oeigoeren. TFN trekt zich het lot van de Oeigoeren aan en komt voor hen op in het Nederlandse publieke debat. We hebben ook nauwe banden met Oeigoerse belangenorganisaties in Nederland en Europa.

Tegelijkertijd steunen wij de internationale beweging voor de Oeigoeren en Oost-Turkestan, onder andere met donaties en liefdadigheid die de mensen daar ten goede komen. TFN is tegen onderdrukking, discriminatie en benadeling van wie dan ook. Als organisatie met een Turks-nationalistische inslag en ideologie, komen wij extra op voor Turken in nood, waar ook ter wereld.

Onze hulpacties beperken zich echter niet tot enkel Turkse volkeren. Zo hebben we in 2023 door een ramp getroffen burgers in Noordoost-Griekenland geholpen. Ook schoot TFN in hetzelfde jaar Marokko te hulp een zware aardbeving.

Waar kan ik nog meer informatie vinden over Oeigoeren?

Op internet is nog veel meer informatie over de Oeigoeren te vinden. Hieronder treft u een aantal links naar interessante wetenschappelijke artikelen over de situatie in Oost-Turkestan en het lot van de Oeigoeren. De artikelen zijn in het Nederlands, Engels en Duits.

Culturele genocide: ‘Ik zie geen scenario waarbinnen de Oeigoerse cultuur in Xinjiang kan opleven’ (artikel Universiteit Leiden, Elke Spiessens, 2023)

Uyghur race as the enemy. China’s Legalized Authoritarian Oppression &
Mass Imprisonment (artikel Yale University, Rayhan Asat and Min Kim, 2023)

China’s Repression of Uyghurs in Xinjiang (artikel CFR.org, Lindsay Maizland, 2022)

Die Situation der Uiguren (artikel Julius-Maximlians-Universität Würzburg, Prof. Dr. Björn Alpermann, 2023)